Κριτική στο βιβλίο της Leopoldina Fortunati "The Arcane of Reproduction", που εκδόθηκε στην Ιταλία το 1981 και στις Η.Π.Α το 1995, και κατ' επέκταση σε απόψεις του Μαρξιστικού Φεμινισμού που συνδέονται με την Ιταλική Αυτονομία, με έμφαση στο παράδειγμα της οικιακής εργασίας. Μια ανάλυση πάνω στις έννοιες της παραγωγικής και αναπαραγωγικής εργασίας...
Το σημείωμα που ακολουθεί είναι επίτηδες πολύ περιληπτικό. Δεν αναπτύσσει διεξοδικά την κριτική στον προγραμματισμό – η οποία έχει ήδη γίνει σε μεγάλο βαθμό– αλλά αρκείται στην υπενθύμιση των πρόσφατων πτυχών του κοινωνικού κινήματος οι οποίες ενισχύουν την αντίληψη που βάζει στο επίκεντρο την κομμουνιστικοποίηση.
Ενόψει της συζήτησης γύρω από το "εκπαιδευτικό εργοστάσιο" θέλουμε να μοιραστούμε μερικούς συλλογισμούς σχετικά με δύο έννοιες που τέθηκαν στο επίκεντρο της κουβέντας: το εκπαιδευτικό εργοστάσιο και τον γνωσιακό καπιταλισμό. Η κεντρική ιδέα που προωθείται μέσα από την κουβέντα περί "εκπαιδευτικού εργοστασίου" μας βρίσκει σύμφωνους: ό,τι παλιότερα ήταν το εργοστάσιο, σήμερα είναι το πανεπιστήμιο. Όπως κάποτε το εργοστάσιο ήταν ένα ιδανικό πεδίο αγώνα μεταξύ εργατών και καπιταλιστών, έτσι τώρα το πανεπιστήμιο είναι ένας χώρος - κλειδί σύγκρουσης, εκεί όπου το ποιος κατέχει τη γνώση, το πώς αναπαράγεται το εργατικό δυναμικό και το πώς διαμορφώνονται οι κοινωνικοί και πολιτιστικοί συσχετισμοί, αποτελούν διακύβευμα. Αυτό σημαίνει πως το πανεπιστήμιο δεν είναι απλά ένας ακόμη θεσμός που υπόκειται σε κυριαρχικό και κυβερνητικό έλεγχο, μα ένα κρίσιμο πεδίο στο οποίο κερδίζονται ή χάνονται ευρύτεροι κοινωνικοί αγώνες.
Σε μια εποχή και μια κοινωνική συνθήκη όπου πληθαίνουν και καθίστανται κυρίαρχες ως ένα βαθμό οι αναλύσεις που καταγγέλλουν τον «παρασιτικό» χρηματοπιστωτικό τομέα και υπερασπίζονται την παραγωγική οικονομία, η χρησιμότητα του συγκεκριμένου κειμένου έγκειται στο γεγονός ότι προσπαθεί να συνδέσει την διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα και τη φυγή του κεφαλαίου στη σφαίρα του χρήματος με την σε εξέλιξη ταξική πάλη. Πιο συγκεκριμένα, οι συγγραφείς δείχνουν ότι η επέκταση της πίστωσης και του χρέους είναι από τη μία έκφραση και μορφή εμφάνισης της ανυποταξίας της εργασίας, και από την άλλη προσπάθεια του κεφαλαίου να χειριστεί αυτήν την ανυποταξία και να την υπάγει στον κύκλο της διευρυμένης αναπαραγωγής του. Το κείμενο αυτό περιέχεται στο συλλογικό τόμο Global Capital, National State and the Politics of Money, London: Macmillan (1995) μαζί με άλλα κείμενα των ίδιων συγγραφέων (και όχι μόνο).
Αυτή η διάλεξη πραγµατοποιήθηκε στις 28η Οκτωβρίου του 2006 στο Bluestockings Radical Bookstore στη Νέας Υόρκης, ως µέρος του “This is Forever: From Inquiry to Refusal Discussion Series”. Απόψε θα παρουσιάσω µια κριτική στη θεωρία της επισφαλούς εργασίας που έχει αναπτυχθεί από τους ιταλούς µαρξιστές, και ειδικότερα στην εργασία των Antonio Negri, Paolo Virno, και Michael Hardt. Την αποκαλώ θεωρία επειδή οι απόψεις του Negri και των υπολοίπων ξεπερνούν την περιγραφή των εργασιακών αλλαγών που έχουν πραγµατοποιηθεί στη δεκαετία του '80 και '90, από κοινού µε την παγκοσµιοποίηση, όπως είναι η “επιφαλιοποίηση της εργασίας”, το γεγονός ότι οι επαγγελµατικές σχέσεις γίνονται πιο διερρηγµένες, η εισαγωγή του "ελαστικού χρόνου", και ο αυξανόµενος κατακερµατισµός της εργασίας. Η άποψή τους σχετικά µε την επισφαλή εργασία παρουσιάζει µια προοπτική στο τι είναι ο καπιταλισµός και ποια είναι η φύση του αγώνα σήµερα. Είναι σηµαντικό να προστεθεί ότι αυτές δεν είναι οι ιδέες µερικών διανοούµενων, αλλά θεωρίες που έχουν κυκλοφορήσει ευρέως µέσα στο ιταλικό κίνηµα εδώ και κάποια χρόνια, και έχουν πρόσφατα επηρεάσει και τις Ηνωµένες Πολιτείες.
Το «Θερμό Φθινόπωρο» του 1969 στην Ιταλία ήταν ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς για τον επαναστατικό αγώνα του δευτέρου μισού του 20ου αιώνα. Συνδέθηκε με τον Εργατισμό (operaismo), μια μαρξική προσέγγιση που έδινε βάρος στους αγώνες των «απλών ανθρώπων» σε αντίθεση με ότι θεωρούνταν πολιτική και τον οπορτουνισμό της κυρίαρχης (σταλινικής) αριστεράς. Το κύμα των κοινωνικών αγώνων αυτού του χρόνου επαναλαμβάνεται με το ταραχώδες «Κίνημα του 77», παρότι μεταξύ τους εμφανίζουν σημαντικές διαφορές. Κάτω από το λάβαρο της Αυτονομίας, η ανάλυση των εργατιστών για την ταξική πάλη επεκτάθηκε για να περιλάβει τη δράση ομάδων έξω από τον εργασιακό χώρο. Οι δυναμικές οδομαχίες, η αυτομείωση ή η κατηγορηματική άρνηση να πληρώνουν τους λογαριασμούς και τα εισιτήρια, όπως επίσης και η ανάδυση ριζοσπαστικών αιτημάτων όπως η κατάργηση της μισθωτής εργασίας: όλα αυτά περιέχονταν σε ένα κίνημα για το οποίο, αυτό που θεωρείται «πολιτικό» αμφισβητήθηκε έντονα από αγώνες γύρω από ευρύτερες επιθυμίες και ανάγκες.
Aυτονομία σημαίνει ότι η κοινωνική ζωή δεν εξαρτάται μόνο από την πειθαρχική ρύθμιση από τη πλευρά της οικονομικής εξουσίας, αλλά και από τις εσωτερικές ανακατατάξεις, αλλαγές και αποδομήσεις της διαδικασίας της αυτο- σύνθεσης της ζωντανής κοινωνίας. Ο αγώνας, η αποχή, η αλλοτρίωση, το σαμποτάζ, και πολλοί άλλοι δρόμοι διαφυγής από το καπιταλιστικό σύστημα κυριαρχίας. Αυτονομία είναι η ανεξαρτησία του κοινωνικού χρόνου από τη χρονικότητα του καπιταλισμού. Αυτή είναι και η έννοια της άρνησης της εργασίας. Άρνηση της εργασίας πολύ απλά σημαίνει: Δεν θέλω να πάω στη δουλειά γιατί προτιμώ να κοιμηθώ. Αυτή η τεμπελιά είναι η πηγή της ευφυίας, της τεχνολογίας, της προόδου. Αυτονομία είναι η αυτο-ρύθμιση του κοινωνικού κορμού μέσα στην ανεξαρτησία και την αλληλεπίδρασή του με τη πειθαρχική νόρμα.
Ο ανθρωπολόγος David Graeber λέει ότι μονάχα διαμέσου μιας γενικής ιστορικής κατανόησης του χρέους και της σχέσης του με τη βία, μπορούμε να εκτιμήσουμε την εποχή μας που τώρα γεννιέται. Εδώ προσπαθεί να καλύψει το ιστορικό μας κενό. Αυτό που ακολουθεί, είναι ένα απόσπασμα ενός κατά πολύ μεγαλύτερου σχεδίου έρευνας, σχετικά με το χρέος και το πιστωτικό χρήμα στην ανθρώπινη ιστορία. Το πρώτο και συναρπαστικό συμπέρασμα αυτού του σχεδίου έρευνας είναι ότι κατά τη μελέτη της οικονομικής ιστορίας, τείνουμε συστηματικά να αγνοούμε το ρόλο της βίας, τον απόλυτα κεντρικό ρόλο του πολέμου και της δουλείας, στη δημιουργία και σχηματοποίηση των βασικών θεσμών, αυτού που σήμερα αποκαλούμε «οικονομία». Επιπλέον, σημασία έχουν και οι προελεύσεις. Η βία μπορεί να είναι αόρατη, αλλά παραμένει τυπωμένη στη φιλοσοφία της κοινής οικονομικής λογικής μας, στην προφανέστατα αυταπόδεικτη φύση των θεσμών, που απλά ποτέ δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν έξω από το μονοπώλιο της βίας – αλλά και της συστηματικής απειλής της βίας – που διατηρείται από το σύγχρονο κράτος.
Σελίδα 4 από 5
Τα κείμενα με το 
είναι σε διαδικασία μετάφρασης
